نمادگرایی آیینی در دوره نوسنگی اولیه: نگاهی به گوبکلی در جنوب شرقی ترکیه

author

  • بابک شیخ بیکلو کارشناسی ارشد باستان شناسی پیش از تارخ
Abstract:

شناخت آیین های اولیه از طریق بررسی نمادگرایی و ارتباط آن با تحولات معیشتی بشر، بخش مهمی از باستان شناسی پیش از تاریخ به شمار می رود. بعضی از محققین اعتقاد دارند که در اواخر دورة فراپارینه سنگی و همزمان با تغییرات جوی پس از پلئیستوسن، باورها و آیین های جدیدی به وجود آمدند که میل به تسلط بر طبیعت وحشی از ویژگی های بنیادی آنها بود. در این دورة گذار، در جنوب شرقی ترکیه، یکی از برجسته ترین نمادگرایی های آیینی دورة نوسنگی اولیه، در گوبکل یتپه، واقع در شمال شرقی شهر اورفا، ظاهر شده که مشخصة اصلی آن، نیایشگاه های کلان سنگی با ستون های T شکل عظیم است. روی بعضی از این ستو ن ها تصاویر جانوران وحشی، همچون شیر، روباه، گراز، گاو وحشی، مار، کرکس، عقرب، گاه بطور مجرد و گاه جمعی، حکاکی شده است. در همین منطقه، پنج محوطة باستانی دیگر با همین ویژگی، اما اندکی جدیدتر، به نام های نوالی چوری، کاراهان تپه، تاشل یتپه، هامزان تپه و سفرتپه وجود دارند که بر خلاف گوبکلی تپه، علیرغم داشتن نیایشگاه، مسکونی نیز بوده اند. احتمال می رود، این ستون های سنگی، تجسم نمادین انسان هایی (شاید شامان ها) بود ه باشند که جانوران وحشی را تحت تسلط خود در آورده اند. این نوع نیایشگاه های کلان سنگی، از اواسط هزارة دهم ق.م محل پرستش و اجرای شعایر آیینی خاصی بوده اند که احتمالاً متروک شدن آنها با رویداد اهلی سازی گیاهان و جانوران و تغییر ساز و کارهای عمدة معیشتی انسان از حالت شکارگر- جمع آورنده به دامپرور-کشاورز در ارتباط بوده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

اثر بربرین در تنظیم آستروسیتهای Gfap+ ناحیه هیپوکمپ موشهای صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین

Background: Diabetes mellitus increases the risk of central nervous system (CNS) disorders such as stroke, seizures, dementia, and cognitive impairment. Berberine, a natural isoquinolne alkaloid, is reported to exhibit beneficial effect in various neurodegenerative and neuropsychiatric disorders. Moreover astrocytes are proving critical for normal CNS function, and alterations in their activity...

full text

اثر بربرین در تنظیم آستروسیتهای Gfap+ ناحیه هیپوکمپ موشهای صحرایی دیابتی شده با استرپتوزوتوسین

Background: Diabetes mellitus increases the risk of central nervous system (CNS) disorders such as stroke, seizures, dementia, and cognitive impairment. Berberine, a natural isoquinolne alkaloid, is reported to exhibit beneficial effect in various neurodegenerative and neuropsychiatric disorders. Moreover astrocytes are proving critical for normal CNS function, and alterations in their activity...

full text

صنایع سنگی محوطه چیاسبز شرقی، سد سیمره:تغییرات تکنولوژیکی از دوره انتقالی نوسنگی به نوسنگی بی سفال در غرب ایران

فصل اول کاوش نجات بخشی در محوطه چیاسبز شرقی منجر به شناسایی 7 فاز استقراری با بقایای فرهنگی مختلفی از قبیل معماری، ادوات سنگی، اشیاء استخوانی، تدفین و بقایای گیاهی و حیوانی به هم راه صنایع سنگی مربوط به اوایل هزاره نهم تا اوایل هزاره هفتم ق.م. شد. صنایع سنگی این محوطه بیان گر تغییرات تکنولوژیکی از دوره انتقالی نوسنگی (8000-9500 پ.م.) به نوسنگی بی سفال (6500-8000 پ.م.) هستند. به نظر می رسد ابتدا...

full text

دوره نوسنگی قدیم در منطقه دریاچه ارومیه

سکونت‌گاه‌های دوره نوسنگی قدیم در منطقه دریاچه ارومیه آذربایجان مسئله‌ای است که تاکنون منابع منتشرشده درباره محوطه‌های باستانی این منطقه به آن اشاره‌ای نداشته‌اند. البته در پیرامون دریاچه ارومیه شماری از محوطه‌های باستانی عصر نوسنگی وجود دارند که از بررسی و کاوش آنها اطلاعات ارزشمندی منتشر شده است؛ مثل حاجی‌فیروز‌ تپه، یانیق‌‌تپه و اهرنجان‌‌تپه. با این حال، برعکس آنچه تاکنون منتشر شده، داده‌ها ...

full text

نقش رنگ در پیکرک های انسانی دوره ی نوسنگی

پیشینه ی کاربرد رنگ در مجسمه سازی قدمتی بس طولانی دارد. از نخستین تندیس های الهه های مزین به سنگ های قیمتی و رنگین و نقوش درون غارها با رنگ های طبیعی تا مجسمه های معاصر. پیکرک های مادینه و غالبآ در حالت نشسته، بیشترین پیکرک های دوره ی نوسنگی را تشکیل می دهند که در مواردی نه چندان زیاد به صورت رنگی دیده شده اند. در ایران این پیکرک های رنگی بیشتر در مناطقی چون تپه ی حاجی فیروز، یانیک تپه و شهر سو...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 11  issue 18

pages  69- 100

publication date 2014-03-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Keywords

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023